|
|
ФІНАЛЬНАЯ ГУЛЬНЯ-1
“Шляхціц на загродзе роўны ваяводзе”. Так казалі продкі.
У XVI стагоддзі пасол Рымскага імператара Тэктантэр, які ехаў да Вялікага князя Маскоўскага, праязджаў праз Менск. Дык тутэйшы стараста затрымаў яго і пачаў зьдзеквацца, кажучы, няўжо Рымскі імператар ня можа мець сябрам якога-небудзь больш значнага гасудара, чым маскавіта.
Ведаў бы ён, што надыдзе час, калі маскавіты зробяцца тут гаспадарамі. А потым праз масквітаў паедуць да нас іншыя…
Я стаяла перад высокім белым плотам “загроды” усходняга бая Амара. З-за плоту брахаў сабака і бразгаў ланцугом. І бачыць ня трэба — ясна: здаравучы натрэніраваны зьвер. Вочка відэакамеры глядзела з выгнутага над плотам белага прэнту на мяне, нібыта іншапланецянін, або, як кажа мой вясковы дзед, “інаплан”. І мне здавалася, што гэты “інаплан” дужа дзівіцца, акругляе недаўменна чорна-сіняе вока: што за непаглядная істота ломіцца ў панскі дом?
Але я дакладна ведала, чаму я тут. І чаму апошнім часам пачала меней думаць пра Едруся.
Памятаеце выдатны фільм “Ляон” з дзюбаносым Жакам Рэно і маленькай Наталі Портман у ролях? Там сірата-тынейджэр Наталі кажа свайму апекуну, кілеру з душою дзіцяці: “Здаецца, я цябе кахаю”. Той пытаецца, як яна адчувае, што кагосьці кахае? І дзяўчынка кладзе руку на жывот: вось тут, пад лыжачкай, нешта пачынае абрывацца, калі глядзіш на таго, каго кахаеш.
Ну вось і ў мяне так ад кожнага кадрыку памяці, на якім красуецца на падушцы гарбаносы твар з фанабэрыстымі вуснамі і глыбокай зморшчынай між броваў.
Я цэлы год была ўпэўненая, што кахаю Едруся.
А цяпер ня ўпэўненая ні ў чым.
Комплекс Электры, туга па недахопу любові бацькі? Комплекс школьніцы — падсьвядомае жаданьне сэксу з самым строгім настаўнікам? Ці проста я прымаю элементарную шкадобу за нешта іншае? “Она его за муки полюбила…” Фу, як прымітыўна. Урэшце, Скаловіч — самая значная асоба з усіх, каго я сустракала ў сваім жыцьці. Не, я не пра пасаду там, званьні… Калі хочаце, можна казаць пра харызму, навамоднае слоўца паходжаньнем з антычнасьці. Вянец, які трымала багіня Афіна над абраньнікам, і той меў уладу над розумамі. А магчыма, над сэрцамі… Якая розьніца. Проста я ведаю, што не змагу жыць, пакуль прафесар па нашай віне — у псіхушцы, і што з ім вырабляюць — невядома.
Уяўляю, як там настойліва спрабуюць знайсьці зьвесткі пра буркатлівага хворага і атрымаць хоць якія ўцямныя тлумачэньні наконт паходжаньня не такіх ужо даўніх шнараў. Засталося спадзявацца, што Скаловіч не пагрэбуе працытаваць маю байку наконт рабства на плантацыях бавоўны.
Між тым мы зьбіралі грошы на “выкуп”. Генусь прынёс тры тысячы — аказалася, прадаў свае наварочаныя кампутары. Тысячу Едрусь выручыў за гітары. Пакінуў сабе самую танную. Макс ахвяраваў трыста баксаў. Я з неверагоднымі намаганьнямі набрала столькі ж, збыла тое-сёе праз Інтэрнэт... Альбомы там па мастацтве, плэер, сканер… Даліла, бедная, як царкоўная мыш, да майго зьдзіўленьня таксама паклала тысячу. Прамармытала нешта пра крэдыт у банку, і пра навалач банкірскую, якая болей, сыходзячы з зарплаты, не дае.
Каб у нас быў час… Даліла велягурыла нешта пра тое, што няхай псіхованы прафесар падлечыцца, яму не пашкодзіць, усё пад кантролем, кормяць добра, транквілізатараў ня колюць. Але я лічыла кожную гадзіну.
І калі Даліла, на густ бая, каштавала дзесяць тысячаў баксаў, дык я, можа, пацягну хоць на ўдвая меншую суму. Урэшце, бай падчас вышуку ў нас ня толькі па Даліле позіркам праходжваўся, але й і мне ўлучыў увагі.
Я зноў націснула на кнопку. Ніякага гуку — дзынькала, відаць, дзесьці ў доме. Але за плотам пачуліся нечыя крокі, потым створка ад’ехала ў бок… Малады смуглявы хлопец у чырвонай куртцы-“алясцы” аглядаў мяне з лёгкай пагардай.
— Мне да пана Амара. Па важнай справе. Я… з суседняга дому, які пан Амар купляе.
Хлопец падумаў, дастаў сотавы… Перагаварыў на незнаёмай, але, ясная справа, усходняй мове, кіўнуў мне галавой.
— Ідзі.
Ну я і пайшла.
Я даўно вырасла з мульцікаў пра Аладзіна. Але, відаць, усё роўна спадзявалася недзе ў глыбінях свайго не самага інтэлектуальнага, па вызначэньні прафесара з мінулага, мысьленьня ўбачыць нешта падобнае да багдадскага палацу.
Але інтэр’еры былі вытрыманы ў стылю часопіса “Мезанін”. Нават стракатых дываноў ня мелася. І сам бай апрануты ў зялёны джут. Чорныя каротка стрыжаныя яго валасы былі напалам з сівізной, а рукі, з маё сьцягно таўшчынёй, неяк па малпаўску расстаўленыя ўбакі. Жывоцік, праўда, вельмі па-ўсходняму зьвісаў над спражкай дарагой скураной дзягі, але гэта не рабіла постаць азызлай. Наадварот, Амар, нягледзячы на паважаны ўзрост, быў пругкі і моцны, як падрыхтаваны да сапраўднай карыды бык (несапраўдная карыда — калі быка прымораць, каб ня надта хутка бегаў, рогі падпілуюць… А што, эль турыста ўсё схаваюць, а нам далей жыць, спадары тарэра).
Калі я, седзячы ва ўтульным скураным фатэлі, больш-менш зьвязна выклала сваю прапанову, мне падалося, што позірк Амара зрабіўся падобны на позірк відэакамеры над варотамі ягонага дому. Зьдзіўлена-недаўменны. Потым вочы зноў заблішчэлі нармальна, па-мужчынску… Менавіта за такі позірк праўдзівая заходняя феміністка адразу падае ў суд.
— Ну як нечага можа быць шкада для такой прыгожай дзяўчыны? Добра, няхай будзе пятнаццаць тысячаў за вашую хату. Слова даю. Верыш?
Я кіўнула. Я сапраўды чамусьці яму верыла. Ён моцны. Упэўнены. Такія не ілгуць… па дробязях.
Мне хацелася аднаго — каб усё хутчэй скончылася.
Я па ягонай прапанове перасела на шырокую скураную канапу, засланую… не, не леапардавай скурай, а пухнатым белым штучным футрам, стараючыся трымацца як спрактыкаваная гетэра, скінула чорную кашулю, якую насіла замест пінжака. Амар скасавурыўся на маю белую маечку-топ, нават караткапалую руку працягнуў, каб пагладзіць па плячы… Але схамянуўся, патупаў да шафы, дастаў бутэльку, крышталёвыя бакалы… Наліў віна — амаль да краёў… Падсеў бліжэй. Нешта гаварыў-вуркатаў… Настойлівей… Бліжэй…
Божа, ён жа старэй за майго бацьку…
Я адчувала, што мая ўсьмешка ўсё больш нагадвае грымасу. Дужая гарачая мужчынская рука лягла мне на грудзі…
я—усё роўна—павінна— праз гэта—прайсьці.
усе — рана ці позна — праз гэта — праходзілі—і нічога—жывыя.
інструкцыя: расслабся і атрымлівай задавальненьне.
Раптам рэзкі пах адэкалону аддаліўся, гарачыя рукі сасьлізнулі з мяне. Я расплюшчыла вочы (сама не заўважыла, калі заплюшчыла іх). Гаспадар сядзеў, адхіліўшыся, і зноў вывучаў мяне недаўменным позіркам.
— Слухай, ты дзяўчынка?
Я нават не адразу зразумела, пра што ён пытаецца. Потым шчокі мае запалалі, быццам мяне па іх нехта адхвастаў.
— Якая розьніца?
Амар адвёў вочы, узяў са стала чарку і замаўчаў. Я з адчаем разумела, што грошай, падобна, не атрымаю. Няўдалая з мяне спакусьніца. Такая ж, як і архітэктар. Трэба нешта рабіць… Зусім распрануцца, ці што?
Але я сядзела на скураной канапе, як прыклееная, і адчувала сябе горш за белы пухнаты дыванок са штучнай скуры, які кінулі пад дзьверы… Ды яшчэ ня з боку кватэры, а звонку, з боку вуліцы, там, дзе мокры абутак, і на белыя варсінкі сыпецца пясок і падаюць недапалкі.
— Што, той мужчына, якога забралі… гэта насамрэч твой дзядзька?
Я кіўнула. Амар глядзеў вельмі сумна.
— Любіш яго вельмі? Грошы трэба, каб яго выкупіць?
— Так…
Бай яшчэ памаўчаў. Паставіў на стол келіх.
— Калі забілі брата майго дзеда, я быў яшчэ маленькі. І са сваякоў нікога побач, акрамя маці і мяне. Мы вярнуліся ў наш аул, які доўга стаяў пусты, як вока сьляпога. Усіх адтуль выселілі, бо абвесьцілі здраднікамі і прыслугачамі Гітлера. Нават немаўлятаў, якія не маглі вымавіць ні імя “Гітлер”, ні імя “Сталін”, ні слова “мама”. І я нарадзіўся ў горадзе Акмолінску і ніколі не бачыў гор. Але, як стала можна, дзядзька маёй маці ўзяў яе і мяне, і мы паехалі на радзіму продкаў. Знайшлі свой дом, напалову засыпаны брудам, пасяліліся… Апошнія з роду.
Мне падавалася, што гаспадар сядзібы мяне нават ня бачыць, а размаўляе з кімсьці больш важным. Таму што голас ягоны ажно трымціць ад гневу.
— А ў некаторых дамах ужо жылі іншыя. Прыхадні. Якія не хацелі, каб тутэйшыя вярталіся. Яны пілі гарэлку, іх жанчыны брыдка лаяліся… І аднойчы, калі мой дзед зрабіў такой жанчыне заўвагу, прыбеглі яе сваякі і дзеда моцна пабілі. Палкамі, як ішака. А ён быў ужо стары… І ён памёр. І тады мая маці ўзяла стрэльбу… У нас у доме ў кожнага прыхаваная зброя — а зброя, сапраўдная, дагледжаная, ня страціць сьмертаноснай моцы нават цягам вякоў... Як і помста. Маці адпомсьціла ім усім. І мы з ёю сышлі. Праз сорак гадоў я выкупіў у тым ауле ўсе дамы.
Амар звузіў вочы, ягоныя сківіцы сьціскаліся…
— А навошта тады вам нашыя дамы? — папыталася я.
Гаспадар раптам зарагатаў, адкінуўшы на сьпінку канапы сьсівелую галаву.
— Дурнічка! Кожны народ бярэ столькі зямлі, колькі здольны ўзяць. І пралівае за сваю зямлі столькі крыві, колькі ёсьць у ягоных жылах. Вы аддаяце нам свае дамы — мы возьмем. Чаму ж вы гэтак узьнялі цэны на сваё жытло, што вам самім яго не купіць? Я ведаю — нават прафесары вашыя ня могуць набыць і самай маленькай кватэры, а хто яшчэ паважаней павінен быць, чым настаўнік? Пакуль сярод вас жывуць такія, што гандлююць сваёй зямлёй — яе будуць скупляць. Мне часам шкада вас. Але чаму я павінен думаць пра іншы народ? Я думаю пра свой. Таму я забяру тут столькі, колькі змагу. Але я паважаю тых, хто можа ахвяравацца за свой род. Пачакай…
Амар выйшаў на хвілю з пакою, потым вярнуўся і кінуў на канапу два тоўстыя пачкі грошай.
— На, гэта за вашу хату. Дваццаць тысячаў.
Я разгубілася.
— Чакайце… Гэта ж хата Далілы… Дар’і Крашэўскай. Яна павінна падпісаць дакументы… Дамову…
— Дурнічка! — стары бай спачувальна глядзеў на мяне. — Усё ўжо даўно падпісана. Ня верыш? Вось дакументы…
Ён пакорпаўся ў нейкай шуфлядзе і кінуў на стол паперы. Я афіцыйных папераў баюся, дробны шрыфт скакаў у маіх вачах, нібыта нехта мак сеяў… Але лічбу “10000” і подпіс Далілы я разгледзела. І чысло… Ня сёньняшняе, не ўчарашняе… А якраз таго дня, як нас забрала міліцыя.
— Я назаўтра ўжо і бульдозер замовіў.
Мне падалося, што мяне нешта прыціскае да паркетнай падлогі вялізнай чорнай лапай.
— І што… вы не прапаноўвалі Даліле... пераспаць з вамі?
— Чаму ж не? Прапаноўваў. — Амар шчыра ўсьміхаўся. — А што ў гэтым кепскага? Яна жанчына свабодная. На дачку грошы трэба. Нельга дзяцей у беднасьці гадаваць. А цану на вашага дзядзьку міліцыянты самі паднялі. Надта ён ім не спадабаўся. Трымаецца, як вялікі злы начальнік. Такі дорага павінен каштаваць. Напачатку дамаўляліся — за дзесяць. Каб нікога ня крыўдзіць. Мне — хата, ім — мае грошы, тваёй сяброўцы — свабода і тое, што яна яшчэ прасіла. Патрымаць, каго і дакуль скажа, у бальніцы. І чаго толькі яна на твайго дзядьку так узьелася? Відаць, пакрыўдзіў яе моцна.
Мае вусны трэсьліся. Амар паляпаў мяне па плячы.
— Ну, ідзі, выручай сваяка. Будзеш аддаваць грошы гэтым сьцярвятнікам з міліцыі — найлепей мець табе справу з капітанам Тумачом, — скажы: ад Амара. І скажы яшчэ, што Амар прасіў перадаць, што рахунак ведае. Гэта калі падмануць цябе захочуць. Бо дзесяць, што зьверху цаны, гэта тое, што я абяцаў ім аддаць за спрыяньне. Так што хай бяруць, як дамаўляліся, ці я ім дах паварушу.
Калі я ўжо выходзіла з сядзібы, хаваючы пад крысом курткі пачкі з грашыма, да мяне здалёк кінулася фігура ў чорным. Едрусь…
Ён схапіў мяне за плечы.
— Я цябе цэлы дзень шукаю! Стукаўся да гэтага чарнажопага — не пусьцілі. Але як ты магла… Ты… што? Ты да яго хадзіла замест Далілы! Я яго заб’ю!
Я стамлёна прамовіла:
— Ня варта. Ён нічога мне не зрабіў. Чуеш? Ды не трасі ты мяне, як ігрушу. Нарабілі ўжо справаў з-за тых ігруш.
Едрусь адпусьціў мяне. Ды ён сапраўды за мяне хвалюецца… Вось так. Пакуль дыхала з ім у такт, яму было фіялетава.
— Супакойся. Ніякага сэксу. Пагаварылі, расшкадаваўся… Вось грошы за хату. Усе паперы падпісаныя. Не пытайся, як… І бягом да капітана Тумача. Заўтра хату Разаліну зносяць.
Мы беглі да прыпынку, як паслы рымскага імператара з Менску XVI стагоддзя. Я прыціскала да сябе грошы, быццам дыпламатычнае пасланьне, і не зважала, што дождж наліўся ў мае красоўкі і хлюпае там, нібыта просіцца на волю.
Во, трэба было здабыць лакавыя боты на шпільках… Спадніцу-міні… А то спакусьніца знайшлася.
|
|
