|
V На другі дзень ён не сустрэўся з Аляю. Яна паехала з маткаю на станцыю Мінеральныя Воды: чакалі, што прыедзе Мікола Мартынавіч. У парку Абдзіраловіч знайшоў макасееўскую няньку з дзяцьмі і нейкі час пабыў з імі. Малодшы хлопчык, паміж гутаркі аб прыезджанню татулькі, сказаў: – А наш татулька вельмі не любіць «таварышаў». І князь кажа, што яны – хуліганы. – Калі падрасцеш і пачнеш цяміць усё сам, дык пабачыш, Валя, што гэта можа быць не зусім так. – А чаму вы іх абараняеце? Князь казаў, што яны жалаванне ў афіцэраў адбяруць, а вы іх бароніце. Дзіцёнак памаўчаў. Відаць, ён меркаваў нейкае пытанне і не важыўся папытацца. – А любіце вы мужыкоў? – Люблю. – А я не. Яны ўсе вельмі дурныя. – Няпраўда, Валя. – А князь казаў, што праўда. Ён казаў, што за мужыкоў толькі тыя афіцэры, каторыя самі з мужыкоў. – Дык ты, Валя, думаеш, што і я з мужыкоў, так? Ты хацеў спытацца ў мяне? Хлопчык пачырванеў і ўтупіў вочы. – Я не ведаю, – шапарнуў ён. А Мікола Мартынавіч не прыехаў, і матка з Аляю зрабілі на другі дзень невялічкую вечарынку. Пры сустрэчы, паміж слоў, запрасілі Абдзіраловіча, але ён пасля вячэры забавіўся ў лазарэце. У страўні да яго падсеў вайсковы чыноўнік, вядомы латышскі актор-мастак, хворы на сухоты, звычайна не гаварлівы надта чалавек. Ён пачаў распытавацца аб учорашнім сходзе беларусаў, запрасіў прапаршчыка да сябе ў палату, частаваў кавуном і вінаградам і даткнуўся яго палітычных паглядаў. – Вы з пэўнасцю спачуваеце бальшавікам? – спытаўся ён. – Не, – адказаў Абдзіраловіч па шчырасці, – мне не ймецца веры ў магчымасць існавання самастойнай улады радаў нашага пралетарыяту і наагул камуністычнага ладу жыцця. Гэта пакуль утопія. У таго пайшлі на правай шчацэ плямкі, і ён раптам змяніў голас. – А, та-а-ак, – працягнуў ён, – значыцца, я вас не добра разумеў. Мне пераказвалі, з прыгоды вашага выступу на сходзе, зусім што іншае. Значыцца, вы за хаўрус з такімі ягамосцямі, як нашае сіяцельства, каторае, колькі мне ведама, не дужа, аднак, шануе вашую асобу і не адмовіцца, бадай, падставіць вам ножку хаця б у інтымных справах. Латыш нерваваўся. Абдзіраловіча кальнула. – Гэта другое пытанне... Але палітыку ўрада ў цяперашнім складзе я лічу справядлівай і буду, у разе патрэбы, бараніць яе так, як належыцца салдату, і проці ўсякага ворага. – А, так-а-ак... – ізноў працягнуў той і насілу, а наўмысля ўсміхнуўся, – ну, ведама, проці ўсякага ворага... Балазе ў радах гэтых ворагаў няма роднага або блізкага чалавека. Балазе й самі ж вы, мяркуючы, так сказаць, па адзнаках звонку, – белая костка. Каб не пасварыцца, Абдзіраловіч хацеў ужо ўцячы ад сухотніка; добра – пастукалі. – Зробце ласку! – крыкнуў латыш. Адчыніліся дзверы, і дзяўчына-казачка, дагляданніца хворых, падала прапаршчыку сэкрэтку. – Вам пасланец пісулечку прынёс, – ласкава прамовіла і прыхільна паглядзела яна. «Ігналік! Прыходзьце зараз. Чакаю. Аля.» – з радасным тамаваннем у сэрцы прачытаў ён і пачуў ізноў прыязнасць да раздражнёнага актора і трошку нейкую вінаватасць перад ім. – Даруйце, як ласка. Прашу прабачэння... пайду, – з яснеючай усмешкай жмаў ён яго руку. – Так, так... нічога. Не марнуйце часу: вам, здаецца, некалі, – безуважна і сцюдзёна адказаў хворы. Абдзіраловіч ляцеў на крыллі да Макасеяў, аднак жа спазніўся. Тут ужо было многа каго, у той лічбе і князь. Ён сядзеў з гаспадыняй каля самавара і з паважным выглядам аб нечым гаманіў з ёю. Прапаршчык Кунст іграў на гітары. Аля і дзве малыя сястрычкі вярцеліся ў вальцу з афіцэрамі. Пакуль Абдзіраловіч падайшоў да столу, князь паспеў адысці ў вугол, дзе быццам надта зацікавіўся нейкаю гравюраю. Гаспадыня сянні высакасэрдна падставіла Абдзіраловічу руку і не сустрэла паўсёднымі жартамі, як ён дружыць з Алечкаю, і запрашаннямі «пачаставацца». Толькі Аля, як скончыўся танец, угледзеўшы, скоранька падбегла да яго. Чорныя вочкі блішчэлі і казалі тое, што толькі ён і яна разумелі. Дзяўчынка з пяшчотаю шлёпала яго па руцэ, кажучы: «Нядобры, нядобры! Няможна так пазніцца. Мы з мамаю ўчора бачылі вас у Пяцігорску два разы, а вы ніводнага разу не мелі ласкі заўважыць нас. Спачатку вы ехалі ў трамваі. Потым ішлі з нейкімі «таварышамі»... Мама вельмі здзівілася. А мне ўсё роўна, толькі няможна было падысці – шкода»... – І потым дадала, заглядаючы знізу ў глыб яго вачэй: – Сэкрэтачку атрымалі? – Ага, – адказаў ён нутраным, з дрыжачымі ноткамі голаеам і глядзеў на чорна-бліскучыя, курчавыя пасмачкі, і незвычайна ясна зразумеў, якая ж дзяўчына яму блізкая і як яна люба яму. Князь рана пайшоў; ён гэта прыкмеціў. Матка Алі быццам і не змяніла ласку, хоць і была якаясь ўжо не ранейшая. Абдзіраловіч прагуляў вечар шчасліва і як ніколі. Скакаў з дзяўчынкамі, Алінымі сястрычкамі, сыграў для ўсіх штосьці на гітары з асаблівым мастацкім захапленнем; астаўся з Алечкаю на балконе, глядзеў на ясныя зорачкі на далёкім небе за чорнаю спячаю аграмадзінаю Бештаў. Апавядаў некалькі падзей з свайго жыцця; намаляваў ёй абраз свайго дзяцінства і маленства; развіваў планы на будучыню. Яна, далікатненькая і кволая, са збялелым у цямноце тварыкам, з любасцю слухала яго, паклаўшы яму на плечы свае рукі. Спачатку матка прыслала сястру з хвусткаю, а потым – каб гукнуць іх у пакоі, каб не застудзіліся.
|
|