|
АДСТУПЛЕННЕ ШОСТАЕ – ПЕДАГАГІЧНАЕ
|
|
|
АДСТУПЛЕННЕ ШОСТАЕ – ПЕДАГАГІЧНАЕ
Хлеб... Чорны, белы, шэры, сітны.
З чарэні хлеб і фармавы.
Хлеб – мой і твой, яго і ўсіхны.
Ні для каго – не дармавы.
Хлеб... Аржаны, аўсяны, ячны.
З дамешкам бульбы і з гірсой.
Хлеб... толькі смачны, вечна смачны –
Калі зароблены і свой.
Хлеб кмінны, з рошчынай-закваскай,
І – прэсны, пышны, на дражджах.
Самой зямлі цяплом і ласкай
П’яніць ягоны водар-пах.
Хлеб – у дзяжы і на лапаце,
На подзе ў печы, на стале.
І на далонях шчаснай маці,
Што дзецям лусты раздае.
Хлеб... Не за свой загар румяны,
А за святло, што ў душы нёс,
У песнях з сонцам ён зраўняны,
Як цар зямлі – з царом нябёс.
О, як ён клаўся, свежы бохан,
На бел абрус ці на рушнік!
І пры размове нават з Богам
Так не свяціўся працаўнік.
Хлеб... Хай пляткараць у пляткарні,
А я скажу: ніякі дух,
Як той, што ўночы тхне з пякарні,
Ва мне не родзіць столькі дум.
І так не будзіць успаміны
Пра перажытае калісь,
Што і да самай дамавіны
На дне душы не адбаліць.
Хлеб... Пайка ўвелічкі з васьмушку –
На восем душ, на цэлы дзень, –
І ні прыварку, ні прытруску
Ані на грам – ні скуль-нідзе!
Хлеб... Як збавенне ў хату несла
Вясна ажымкі-праснакі –
З гнілое бульбы перамерзлай
І травяной трухі-мукі...
Хлеб... Чуў салдат бяссмерця прысмак,
Калі з кішэні шыняля
Вымаў усохлы недагрызак
Скарынкі – чорнай, як зямля...
Вось гэткі быў ён – наш салодкі
Надзённы хлеб у грозны час.
І з ім мы выстаялі ўсё-ткі –
Каб нашай волі сцяг не згас!
За Перамогу ваявала
І тая скібка, што ў сірот
Ад рота маці адрывала,
Каб не аслаб без хлеба фронт.
Было – такое – на планеце!
І не віна тут мацярок,
Што сёння іх нашчадкаў дзеці
Не ўсюды помняць гэты ўрок.
Што нехта гібла-раўнадушны,
Хто зерня з роду не ласкаў,
Ад сытай роскашы аглухшы,
Не чуе хлеба горкіх скарг:
Таго, што ў полі ад знямогі
На дол цярушыцца, на дол –
Дажджу асенняму пад ногі,
А не на бел абрус, на стол;
Таго, што ўжо і на абрусе
Пакрасаваўся, а цяпер –
Ляжыць на сметніку, у брудзе,
І мохам-плесняю цвіце...
О, хлеб наш, хлеб! Хоць і няўдзячны,
Нярупны множыцца ядок –
Заўжды жаданы, вечна смачны
На свеце будзе твой кусок.
І аж дакуль Зямлі зялёнай
Трымцець на лёсу цеціве –
Найпершым клопатам надзённым
Тут будзе клопат пра цябе.
* * *
Даруй, чытач, што азадачыў:
Ты па радках маіх прабег,
А педагогікі – не ўбачыў:
Усё – пра хлеб, адно пра хлеб...
Ну, так, пра хлеб... Але дакорам
Ты не спяшы мяне пырнуць,
А паспрабуй углыб, у корань
Навукі школьнай зазірнуць.
Ці не даволі верыць слепа
Той педагогіцы, браток,
Што пачынаецца не з хлеба,
Не з мазаля бярэ выток?
Мо годзе фікцый і абстракцый?
Без працы – школе грош цана!
Каб чалавек душы не страціў –
Ёсць педагогіка адна:
Вучыць любові і пашане
Да хлеба труднага ў жыцці.
А мы? Што славім? Што ўзвышаем?
Пра што пяём, бы ў забыцці?
Каму спрыяем і наровім?
Каго гадуем? Спажыўцоў?
А як жа хлеба ім наробім
Мы – без аратых і жняцоў?
Ты за экранам сочыш зрэдку?
Прызнайся: згледзеў там хоць раз,
Як дзеці ў полі рвуць свірэпку
Ці гоняць статак на папас?
Не згледзеў, брат! Затое з рання
І аж да вечара – штодзень
Ты можаш бачыць на экране
Маленькіх скачучых людзей.
Пяюць і скачуць – усе чыста!
Такое ўражанне парой –
Што нам мільёнаў сем артыстаў
Паставіць сёння ж трэба ў строй!
Я разумею, разумею –
Уздым культуры, рост патрэб...
Але... з іх кожны мае жменю –
І жменя цягнецца па хлеб!
Без хлеба скачацца не надта!
А хлеб буханкай не расце:
О, колькі трэба, каб з зярнятка
Падняўся колас у расе!
Так патрабуе ўжо ў калысцы
Дагляду мудрага дзіця,
Каб у жыццё аратым выйсці.
А не нахлебнікам жыцця!
|
